שעירן פאר א צווייטן
(דער פאלגנדער מאמר האט געדארפט געשיקט ווערן פארגאנגענע וואך, אבער לא אסתייע מילתא, לייגן מיר עס יעצט דא צו.)
"וואס גייט דא פאָר? וויאזוי ארבעט דאס? פארוואס האט קיינער קיין געהעריגן תירוץ?"
אנגעלאנט דעם קאפ אויף די הענט זיצט דער אכט-און-פערציג יעריגער אברם און פרובירט צו פארשטיין ווער ס'האט באשאפן די וועלט און ווער עס פירט דאס.
"מיין טאטע טענה'ט אז דער גאלדענע אפגאט האט באשאפן די וועלט אבער וויאזוי איז מעגליך אז דער אפגאט וואס קען זיך נישט רירן און איז געמאכט געווארן דורך מענטשן ער זאל פירן די גאנצע וועלט? איך האב שוין געמיינט אז איך האב עס ארויס ווען איך האב געדינט די זון, אבער שנעל איז די טעאריע אויך צעפאלן ווען איך האב געזען ווי עס גייט אונטער. נו, קען דען דאס זיין דער וועלט פירער? האב איך געמיינט אז די לבנה איז דאס, אבער ניין, קוים אפאר שעה איז אריבער און די לבנה איז אויך אונטערגעגאנגען. נו, ווער פירט די טאקע וועלט? אה, דער חכם נמרוד וויל אויך יעדן איינרעדן אז ער האט די וועלט באשאפן. אבער ער איז דאך אויך א ילוד אשה, נו, ווער האט באשאפן זיין טאטע און מאמע? אויך ער?"
און דאן, זעענדיג זיין אמת'דיגן רצון פאר'ן אמת, האט מען אויף אים רחמנות געהאט און אים געגעבן די גרויסע מתנה אז הציץ עליו בעל הבירה, דער איין-איינציגער בורא האט זיך צו אים באוויזן און אים געזאגט "אני הוא בעל הבירה, איך האב אלעס באשאפן ולכבודי בראתיו; איך פיר אלעס און יעדע זאך וואס פאסירט, סיי גוטס, און אויך וואס עס קוקט אויס שלעכט, קומט פון מיר" און דא האט זיך דער אברם ענדליך געפילט באפרידיגט. ער ווייסט דאס אמת! אבער ער האט גוט פארשטאנען אז דער גרויסער גילוי וואס ער האט געהאט איז נישט נאר פאר אים. יעצט איז זיין תפקיד עס צו מודיע זיין פאר יעדן.
אחד היה אברהם! איינער אליינס קעגן די גאנצע וועלט קומט ער זאגן אז נישט קיין געטשקעס פון גאלד אדער זילבער און אויך נישט פון שטיין אדער האלץ, און נישט קיין כוכבים ומזלות און אוודאי נישט קיין מענטשן האבן באשאפן די וועלט, און זיי פירן עס אוודאי נישט, עס איז דא א באשעפער וואס איז יושב בשמים, אבער ער און נאר ער איז דער בורא ומנהיג לכל הברואים. צי אברם האט זיך גערישט צי נישט, האט אבער קיינער אים פארשטאנען. זיין טאטע האט אים פארשריגן און נישט געלאזט פארציילן דאס וואס זיין טאטע האט געהאלטן איז דער נייער משוגעת. נו, וואס קען מען דען ערווארטן פון א קינד וואס איז אויפגעצויגן געווארן אין א הייל?
דער אברם האט זיך בכלל נישט דערשראקן נאר ער האט אנגעגרייט א שפיצל אויפצואווייזן פאר זיין טאטן מיט אלע ארומיגע אז די געטשקעס זענען גארנישט. אין איין טאג האט ער אלע געטשקעס צובראכן און באשולדיגט דעם גרעסטן געטשקע אלס דער חורבן מאכער. ווי נאר תרח האט געזען אז אברמ'ס 'משוגעת' ווערט נאר ערגער, האט ער תיכף חרטה געהאט פאר'ן אים נישט איבערגעבן נאך ווען ער איז געבוירן פאר נמרוד'ן, וועלכער האט געוואלט הרג'ענען אלע זכרים, און תיכף ומיד האט ער אים איינגעזעצט אין טורמע און שנעל איז ארויס דער אורטייל "פארברענען אינעם קאלך אויוון."
אברם דערשרעקט זיך נישט אפילו קיין טראפ, נאר ער גרייט זיך מיט א ברען אומצוקומען על קידוש השם.
אט איז אנגעקומען דער טאג. דאס גאנצע לאנד קומט זיך צוזאם צו נקמה נעמען פאר'ן שרעקליכן בזיון אין דעם אפגאט, אבער דער אברם גייט מיט'ן קאפ אין דער הייך און זאגט קלאר: איך בין דא צו דינען דעם איין איינציגן בורא און אפילו פאר קיין רגע וועל איך נישט לייקענען אין אים. דער באפעל גייט ארויס הויך און קלאר "ווארפטס אים אריין! אבער שוין!!" דינערט אפ נמרוד'ס קול ווען ער טראכט, באלד וועלן זיי אים נאך גלייבן.
"הא-הא אברם! דיין באשעפער וואס מאכט אלעס קען דיך דען ראטעווען פון מיינע הענט?" האט ער געשריגן, און מיט א דביקות און אהבה צום בורא עולם שרייט אברם אויס "איך גיב איבער מיין לעבן פאר דיר ווייל אין דיר גלייב איך און אין דיר און נאר אין דיר וועל איך זיין דבוק אפילו אויב דאס מיינט אוועקנעמען מיין לעבן." און מיט שמחה שפרינגט ער אריין אינעם פייער בשעת זיינע ליפן שעפשען א תפילה אז עס זאל נתגדל ווערן שמו יתברך בעולם.
"וואס גייט דארט פאר?!?!?" שרייען אלע אויס ווען אברם הייבט אן ארומצושפאצירן אינעם פייער. נמרוד, נישט וועלנדיג פארערגערן דעם מצב, האט גלייך געהייסן אים ארויסנעמען פון דארט, אבער דאן האט שוין יעדער געוואוסט אז דער גאט פון אברם איז איינער וואס קען באווייזן די גרעסטע ניסים.
אזוי ציט זיך אברמ'ס לעבן ווייטער. דא הייסט אים דער אייבערשטער זיך אריבערציען קיין כנען, און דא קומט א הונגער, פרעה נעמט אוועק שרה, און די יארן רוקן זיך, ווען ביזדערווייל זוכט אברם וואו נאך קען מען פארשפרייטן דעם אייבערשטן, וועם נאך קען מען פארציילן איבער דער וואס האט אלעס געמאכט. אזוי האט ער געעפנט און אנגעפירט מיטן באוואוסטן הכנסת אורחים, ווי אלע ווייסן שוין, אז ווען מען זעט דעם געצעלט מיט די פיר טירן קען מען זיך גרייטן אויף א גרויסע סעודה, וואו מען וועט נישט קענען ארויסגיין הונגעריג, און דער פלאץ איז געווארן דער צענטער פון פארשפרייטן דעם אור השם. נאך א געשמאקע סעודה דארף מען נישט צאלן אפילו קיין צענט, נאר איין זאך: מען דארף דאנקען דעם וואס האט אלעס צוגעשטעלט, ניין! נישט (שוין יעצט) אברהם, נאר זיין באשעפער וואס האט אלעס באשאפן.
דער בורא כל עולמים האט א גרויס הנאה פון דער עבודה פון אברהם אבינו, אבער ער וויל ארויפברענגען די אהבה נאך שטערקער און ער גרייט זיך צו ברענגען א פרישן נסיון אויף זיין צדיק'ל. (ניין די נקודה פון א נסיון איז נישט צו זען הלנו אם לצרינו, אהער אדער אהין; די נקודה איז ארויסצוברענגען די אהבה צום אייבערשטען נאך מער ואכמ"ל).
אין איין שיינעם טאג באקומט אברהם א גילוי. עס באווייזט זיך דער אייבערשטער צום ניין-און-ניינציג יעריגן אברהם און זאגט אים "אני קל שד-י התהלך לפני והיה תמים", און גיט אים דעם ציווי ער זאל זיך מל'ן, און אנדערש ווי ערווארטעט פון איינעם וואס האט געהערט פונעם אייבערשטן אליין אני הוא בעל הבירה, איינער וואס איז געווען גרייט צו ווערן פארברענט פארן אייבערשטנ'ס וועגן, און איינער וואס האט שפאצירט אינעם פלאם-פייער ווי גארנישט וואלט פאסירט, גייט אברהם און רעדט זיך דורך מיט זיינע חבירים ענר אשכול און ממרא. ולא נח דעתו ביז ממרא האט צוגעשטימט - הוא שנתן לו עצה על המילה.
טיייערע חברים, וואס גייט דא פאר? וואס איז דארט פלוצלינג געשען מיט אונזער פאטער אברהם? דער זעלבער וואס האט זיך פון גארנישט דערשראקן, דער זעלבער וואס טויט האט אים נישט געקענט אפטיילן פונעם טאטן אין הימל, אט דער האט פלוצלינג געדארפט עצות צי ער זאל יא פאלגן דעם אייבערשטן אדער נישט? קען דען דאס זיין?!
לאמיר קלארשטעלן עס איז ידוע מפי ספרים וסופרים אז די הייליגע אבות הקדושים זענען א מרכבה לשכינה, א מדריגה וואס מיר פשוט'ע אידן קענען נישט משיג זיין און אוודאי קענען מיר נישט פארשטיין זייערע מעשים און פרעגן קשיות. נאר וואס דען? עס שטייט פון דעם הייליגן תולדות זי"ע אז די תורה איז א נצחי און איז שייך פאר יעדן יוד בכל מקום וכל זמן, און אפילו מיר פארשטייען נישט און מיר האבן בכלל נישט קיין השגה אפילו נישט אינעם קנעכל פון די הייליגע אבות, אבער פון וואס עס שטייט אין פסוק קענען מיר זיך לערנען אויף עבודת השם.
עס איז ידוע וואס עס שרייבט דער הייליגער רבי ר' אלימלך זי"ע אין צעטיל קטן אות י"ג, און מיר וועלן עס נאכברענגען קודם אין זיין לשון און דאן אין אידיש, וזלה"ק לספר בכל פעם לפני המורה לו דרך השם, ואפילו לפני חבר נאמן, כל המחשבות והרהורים רעים אשר הם נגד תוה"ק, אשר היצה"ר מעלה אותן על מוחו ולבו, הן בשעת תורה ותפילה, הן בשכבו על מיטתו, והן באמצע היום, ולא יעלים שום דבר מחמת הבושה, ונמצא ע"י סיפור הדברים שמוציא מכח אל הפועל משבר כח היצה"ר שלא יוכל להתגבר עליו כ"כ בפעם אחת, חוץ עצה הטובה אשר יוכל לקבל מחבירו שהוא דרך השם, והוא סגולה נפלאה עכלה"ק. אין קורצן אין אידיש: א מענטש דארף פארציילן פאר א מורה דרך אדער חבר נאמן זיינע שלעכטע מחשבות, און דאס פארציילן וועט אים העלפן זיך שטארקן אויפן יצר.
די דיבורים הקדושים פונעם הייליגן ר"ר אלימלך זענען אקטועל ביי יעדן ענין אין עבודת ה'. אבער ווען ס'קומט צו אונזער סטראגל פון קדושת היסוד האט אברהם אבינו געוואלט מאכן א סימן לבנים אז ווען ס'קומט צו די נושא דארף מען לייגן אן עקסטערן דגוש, און מ'מוז האבן הילף פון א חבר דורכצוגיין אזעלכע נסיונות!
טייערע חבירים! ווער פון אונז קען זאגן אז ער איז שוין במדריגת אברהם אבינו און ער דארף נישט אויסשמועסן מיט א חבר זיינע דורכגענג? מיר ווייסן אלע ביי זיך אז זאכן וואס ביי אברהם אבינו איז דאס בכלל נישט געקומען נאנט צו זיין א נסיון, איז פאר אונז ביטער שווער. זאגטס אליינס ווי וויכטיג עס איז צו אויסשמועסן מיט א חבר.
נו, לאמיר זען דעם פארגעשריבענעם וועג וואס דער הייליגער רבי ר' אלימלך זי"ע שרייבט אונז וויאזוי זיך אויסצושמועסן מיט אנדערע, דורכן איבערגיין וואס ער שרייבט און זען ווי זיינע ווערטער זענען ממש פאר אונז:
לספר בכל פעם לפני המורה לו דרך השם, ער זאל פארציילן יעדעס מאל פאר דער וואס ווייזט אים דער דרך השם, דער ערשטער אויף דער ליסטע איז א מורה דרך וואס פארשטייט אים און האט ארויס דעם דרך השם. אויך זעען מיר אז מען דארף יעדעס מאל פארציילן,
ואפילו לפני חבר נאמן, און אפילו פאר א באגלייבטן חבר. אויב קען מען נישט פאר א מורה דרך, למשל אויב מען האט ח"ו נישט, אדער אויב יענער וועט עס אוועקמאכן וכדומה, איז מדריגה ב' א חבר נאמן. אבער דא ליגט א ווארענונג פאר יעדן ובפרט פאר איינעם וואס האט אונזער נסיון. כדי צו פארציילן פאר איינעם מוז ער זיין א באגלייבטער חבר! און ווי די הנהלה פון הד"א האט שוין אסאך מאל געווארנט נישט מאכן קאנטאקט מיט סיי וועם פארן עס באשטעטיגן מיט איינעם פון די הנהלה, ווייל אויב דער חבר איז נאך אריינגעזונקען טיף אינעם סטראגל קען עס זיין יצא שכרו בהפסידו וד"ל.
נו וואס פארציילט מען? כל המחשבות והרהורים רעים אשר הם נגד תוה"ק, אלע שלעכטע מחשבות און טראכטונגען וואס זענען קעגן די תורה. ווען מען קומט דא אן און מען הערט פון אזא מושג פון שעירן אלע מיינע מחשבות און אלע טריגערס ווערן אסאך חבירים דערשראקן, און טראכטן, אויב איך וועל פארציילן מיינע מחשבות, א חוץ פון די בושה, אבער עס וועט נאר ווערן ערגער. אבער ניין אלעס דארף מען פארציילן,
אשר היצה"ר מעלה אותן על מוחו ולבו, וואס דער יצר הרע ברענגט ארויף אויף זיין מח און הארץ. דאס איז א חיזוק פאר די אלע וואס זענען פארנומען צו טראכטן וואס בין איך עכט? דער וואס איז ערליך אזויווי איך זע אויס פונדרויסן? אדער דער וואס איז פארטוען מיט שמוץ אזוי ווי איך בין פון אינעווייניג? זאגט אונז דער הייליגער ליזענסקער רבי, אז מיר זענען הייליג און טייער, איי די מחשבות? אה, דאס קומט פונעם יצר!
הן בשעת תורה ותפילה והן בשכבו על מיטתו והן באמצע היום, סיי ווען די מחשבה קומט אריין זאל מען עס פארציילן.
איי, איך שעם זיך? ולא יעלים שום דבר מחמת הבושה, ער זאל נישט פארהוילן קיין זאך וועגן ער שעמט זיך. עס איז זייער שווער אבער עס איז שווערער צו טראגן די דרוק פון די מחשבות.
וואס וועט מען אויפטון? ונמצא ע"י סיפור הדברים שמוציא מכח אל הפועל משבר כח היצה"ר שלא יוכל להתגבר עליו כ"כ בפעם אחת, קומט אויס אז דורכן עס פארציילן צוברעכט ער דעם יצר'ס כח ער זאל זיך נישט שטארקן אויף אים אזוי שטארק אויפאיינמאל. אנדערש ווי מיר טראכטן, אבער דאך א פאקט וואס די וואס טוען עס קענען מעיד זיין,
חוץ עצה הטובה אשר יוכל לקבל מחבירו שהוא דרך השם, דאס איז אויסער די גוטע עצה וואס ער קען באקומען פון דעם חבר. דער ציל פון האבן חברים מיט וועם צו דורכגיין דעם נסיון איז נישט פאר די עצה, אבער עס איז א זייטיגער בענעפיט, ווי דער פסוק זאגט ותשועה ברוב יועץ,
והוא סגולה נפלאה, און דאס איז א פלאדיגע סגולה. זאג דו, וואס האט א שייכות פרק שירה מיט א שידוך? א.א.וו. עס איז נישט מיט שכל, דאס זאגט אונז דער רר"א דא. אויב פארשטייסטו נישט דעם אויפטו פון האבן מיט וועם אויסצושמועסן, נעם עס אן אלס א סגולה.
און א ווארט פאר די וואס געבן אוועק די צייט פאר אנדערע, שכרכם הרבה מאוד, אבער דא אויף די וועלט איז עס פשוט ווי אלע וואס האבן שוין עס געטון קענען מעיד זיין, עס גיט גאר אסאך חיזוק און העלפט זיך צו האלטן ריין.
דער אייבערשטער זאל אונז אלע העלפן מיר זאלן קענען זיין ריין און זוכה זיין צו די ריכטיגע גילוי שכינה און קענען מגלה זיין מלכותו יתברך על כל העולם אמן.
(קרעדיט: יונגערמאן)
