דעם אויבערשטנ'ס קוואָדער
שלום וברכה חשוב'ע חברים שיחיו,
מיר אַלע גרייטן זיך צום הייליגן טאָג יום הקדוש. בדרך ממילא, כאפט אונז אָן א ציטער, ולנו בושת הפנים. איך ווייס וואס איך האב אלץ געטון אין די ענינים. די בושה איז גרויס. איך אחזה פנים, דר מתוחים? וויאזוי קענען אונז צו גיין צו אזא הייליגן טאג, ווען מיר טראגן מיט אזא שווערע פעקל?
דער ווייטאג איז גרויס עד לב השמים. דאס הערט זיך כסדר פון אנשי שלומינו אויף דעם פארום.
ועוד ביותר, ווי איינער האט געשריבן אין אן אנדער אשכול, אז איינער וואס קען זיין מצב און ער ווייסט אז ער קען זיך נישט איינהאלטן צו לאנג, איז עס א מצב פון כלב שב אל קיאו, און מען פילט זיך אביסל ווי א בחינה פון אשוב, ואחטא ואשוב.
אבער דער אמת איז, ואין אתנו יודע עד מה. מיר ווייסן נישט וויאזוי דער רבונו של עולם ארבעט. וואס איך ווייס יא בברירות אז ער האט אונז ליב, אהבתי אתכם אמר ה'. דער באשעפער זאגט איך האב ענק ליב. זיין אהבה האט נישט קיין גרעניץ.
איך דערמאן זיך א מעשה וואס איך האב געהערט פון א גדול, אז דער ר"ר זושא איז אמאל געפארן אין וועג, און זיין וואגן איז אריינגעפאלן אין א זומפ. האט דער הייליגער ר"ר זושא זי"ע זיך אנגערופן, 'איך ווייס אז דו ווילסט זושא זאל תשובה טון, אבער דא אין דער בלאטע איז נישט מעגליך צו טון תשובה. בעט איך דיר, נעם מיך ארויס פון דא און איך נעם זיך אונטער אז איך וועל תשובה טון.' עכתדה"ק.
איך מיין אז פאר מיר איז דאס א וועג וואס איך קען הערן און רילעיטן צו דעם. רבונו של עולם, איך ווייס אז דו ווילסט אז לומד זאל תשובה טון, אבער דא אין מיין בלאטע קען איך נישט תשובה טון (זע ווייטער). בעט איך דיר, נעם מיך ארויס פון דער בלאטע און איך נעם זיך אונטער תשובה צו טון דערנאך.
איך האב נעכטן גערעדט מיט איינעם וואס דארף הילף אין די ענינים, און א רב האט אים געשיקט צו מיר. האט ער מיר געזאגט אז אַ באַוואוסטער חשוב'ער דיין שליט"א, האט געזאגט פאר אינגעלייט איידער די הייליגע טעג, אז ער נעמט עס אויף זיין אחריות, אַז מען דארף נישט תשובה טון פאר די נעקסטע צוואנציג יאר אויף די נפילות!!!
די נקודה איז פאר מיר, אז ווילאנג די תאוה ברענט מיר נאך, איז ווען איך טראכט אויף וואס איך דארף תשובה טון, ברענגט עס מיר צוריק די תאוה. יענס האב איך געטון און דאס האב איך געטון. איך בין אין א בחינה פון אונס רחמנא פטריה, לעת עתה. דערווייל איז מיין תפקיד אויף דער וועלט בעיקר נאר סור מרע, אוועק פון די חזר'יי. דערנאך ווען איך וועל זיין ארויס פון די בלאטע קען איך דאגה'נען וועגן טון תשובה. ונזכה ונחיה ונראה.
*
יעצט אַ וואָרט צו מיר און צו מיינע ברידער וואס מוטשען זיך מיט דעם, באופן פון עדיקשאן וכדומה:
איך האב געהערט אז עס איז געווען א בחור א חשוב'ער בחור פונעם ליטווישן חדר, וועלכער פלעגט זיין נאך יום כיפור אזוי אפגעשוואכט, אז עס האט געקענט געדויערן עטליכע וואכן ביז ער איז צוריקגעקומען צו זיך. דער פחד פון חודש אלול, ראש השנה, און ווער רעדט נאָך פון די ווידויים פון יום כיפור, ווען ער האט ממש כמעט א גאנצן מעת לעת פון יום הקדוש זיך געפּילעוועט מיט די ווידויים מיט גרויס כוונה ובכיה, אַזש ער איז ממש געווען דערנאך אן אויסגעקלאפטע הושענא.
האבן אים זיין בני משפחה גענומען צו א באקאנטן טעראפיסט וועלכער איז אויך געווען א חשוב'ער איד אין דער בני תורה וועלט אין ארץ ישראל. ער האט געהייסן הרב שלמה האפמאן. האט ר' שלמה אים געזאָגט אז לדעתו האלט ער אז ער זאל נאר זאגן וואס שטייט אין מחזור, ותו לא מידי. האט דער בחור גענומען מאכן קולות אויף ר' שלמה אז ער איז נישט קיין דעת תורה, און וויאזוי האט ער אזא רעכט צו מזלזל זיין אין מצוות ווידוי? האט ר' שלמה אים געזאגט אז ער גיין פרעגן ביי דעת תורה.
איז דער בחור געגאנגען פרעגן ביי הרב הגאון ר' שלמה זלמן אויערבאך זצ"ל. האט ר' שלמה זלמן אים געענטפערט, עס איז אים א פלא אויף ר' שלמה פארוואס ער האט אים בכלל געלאזט זאגן ווידוי, און ר' שלמה זלמן האט אים דאַן גע'פסקנ'ט אז ער זאל ענדיגן שמונה עשרה גלייך ביי אלקי נצור און נישט זאגן ווידוי, און תיכף גיין אויף א שפאציר אין 'יער ירושלים' און נישט צוריקקומען אין שול ביז דער ציבור האט געענדיגט זאגן ווידוי.
*
וואס איך נעם ארויס פון דער מעשה איז, אז עס זענען דא אופנים וואס אפילו דער מענטש האט אויף וואס תשובה צו טון, קען ער אָבער זיין פטור פון דער מצוה.
להלכה אז א מענטש זאגן חטאתי לד', האט ער יוצא געווען די מצוה. פאר מיר אריינצוגיין פונקט וועלכע עבירה איך האב געטון און וואספארא מחשבות איך האב פוגם געווען, איז כמעט א הכנה צו א נייע נפילה. דערווייל בין איך אן אונס לגבי דעם.
*
איך וועל מסיים זיין מיט א דיוק אויף דעם לשון 'נא אל תשיבני ריקם מלפניך'. וואס הייסט, אז דער באשעפער גיט אונז א 'קוואָדער' זענען מיר צופרידן?! מיר דארפן סאך מער ווי נישט אַוועקגיין ליידיג!
שמעתי, אז א איד וואס וואוינט אין פראַנקרייך אין דעם זעלבן בנין ווי אן אראבער וואס איז דער שווער פון דעם מאראקאנישער קעניג, האט געבעטן פון זיין שכן אז ווען זיין איידעם קומט צו אים נעקסט, וואלט ער אים געוואלט זען. האָט דער אַראַבער, דער שווער, געענטפערט אז עס גייט נישט אזוי, און ער גלייבט נישט אז ער וועט אים קענען זען.
עטליכע חדשים שפעטער האט דער איד באקומען א קלאפ אויף זיין טיר, וואו דער חותן המלך זאגט אים אז זיין איידעם איז דא און ער איז גרייט אים צו זען. (כידוע אַז דער פאטער זיינער אדער זיין זיידע האט באקומען א ברכה פון דעם באבא סאלי זצ"ל אז אויב גייט ער זיין גוט צו אידן וועט זיין מלכות זיך האלטן, און עד היום איז די מלוכה זייער גוט צו די אידן – כאטש די איינוואוינער פון דער מדינה זענען נישט אזוי העפליך.)
דער איד קומט אריין צום קעניג און מאכט די ברכה שחלק וואס מען מאכט פאר א מלך בשר ודם. אויף דער פראַגע פונעם מלך וואס דאָס באדייט? האָט דער איד געענטפערט אז איך בין א איד און ביי אונז איז דער סדר צו מאכן א ספעציעלע ברכה. דער קעניג איז זייער גערירט געוואָרן דערפון, און ער פרעגט דעם איד אז ער האט געהערט אז ביי אידן מאכט מען א בר מצוה, און ער וויל אַז ער זאל אים ערקלערן דעם באַדייט דערפון. האָט דער איד מסביר געווען כפי מיטב יכלתו עניני בר מצוה, און ער האָט אויסגעפירט אז ער מאכט בר מצוה אין עטליכע חדשים; אויב דער מלך וויל קען ער קומען און אַליין מיטהאלטן די בר מצוה.
האָט דער מלך געענטפערט אז עס איז נישט שייך. אבער מיט דעם אַלעם האָט דער איד אים דאַן איבערגעגעבן אן איינלאדענונג צום בר מצוה.
ווען עס איז געקומען די בר מצוה, האט דער איד באקומען א בר מצוה מתנה פון דער מלך, פופציג טויזנט יורא!!
ווען דער מלך איז געקומען דעם נעקסטן מאָל אויף אַ באַזוך צו זיין איידעם, האט דער איד געפרעגט פונעם קעניג פארוואס האט דער קעניג געשיקט אזא גרויסע מתנה? געווענליך שיקט מען 100 דאלאר, אדער 500 דאלאר איז שוין גאר שיין. האט דער מלך געענטפערט, דאָס איז ביי נארמאלע געווענליכע מענטשן. אבער א מלך שיקט קיינמאל נישט א מתנה וואס איז ווייניגער פון פופציג טויזנט יורא.
דאס איז פשט ווען מיר בעטן נא אל תשיבני ריקם מלפניך, און ווען דער מלך שיקט נישט ליידיג איז שוין גאר גוט. (שמעתי בשם א שבת שובה דרשה פון א רב וואס איך ווייס נישט ווער.)
*
על כל פנים, חזקו ואמצו; דער רבונו של עולם קוקט אראפ אויף אונז; ער זעט צובראכענע אידן (סארי, אבער איך ווייס אז ווער עס איז דא, איז צובראכן מיט זיין מצב עד דכדוכה של נפש) וואס ווילן באמת זיין וואויל און גוט; ער זעט ווי שטארק מיר פרובירן, ובודאי שעפט ער נחת פון אונז.
ובזה אסיים דברי, בברכת א גמר חתימה טובה, מיט א גרינגן תענית, ויה"ר שיתקבלו תפילותינו ברחמים וברצון, און מיר זאלן אויפגעראכטן ווערן מיט א שנה טובה ומתוקה, בכל הענינים, און מיר זאלן קענען ארויסקריכן פון אונזערע אייגענעם גלות, און זוכה זיין צו א יאר פון אמת'ע קרבת אלקים, און צו א שנת גאולה וישועה.
(קרעדיט: לומדו)
